Ashwagandha – właściwości i zastosowanie

Naturalne metody leczenia wracają obecnie do łask i są chętnie wybierane jako uzupełnienie leczenia konwencjonalnego lub sposób na wsparcie odporności organizmu. Szczególnym zainteresowaniem cieszy się ashwagandha, której suplementacja jest polecana w stanach zwiększonego napięcia nerwowego i stresu. Czym jest indyjski żeń-szeń i jakie ma właściwości?

Czym jest ashwagandha?

Ashwagandha, znana również jako witania ospała, zimowa wiśnia i żeń-szeń indyjski, jest rośliną adaptogenną, która naturalnie występuje w południowo-wschodniej Azji, krajach śródziemnomorskich, wysoko położonych rejonach Himalajów, niektórych częściach Afryki, a także w Australii, Przylądku Dobrej Nadziei i na Wyspach Kanaryjskich. Korzeń ashwagandhy jest powszechnie stosowany w medycynie ajurwedyjskiej w wielu schorzeniach.

Jej najważniejsze składniki biologicznie aktywne to:

• alkaloidy, m.in. izopeletieryna, anaferyna, kuskohigryna, witanina,
• laktony steroidowe: witanolidy, witaferyny,
• saponiny.

Za najlepsze źródło związków biologicznie aktywnych uznawany jest korzeń ashwagandhy, dlatego do większości badań i suplementów wykorzystuje się właśnie ekstrakty z korzenia tej rośliny. Najnowsze badania wykazują również wysoką zawartość aktywnych witanolidów w liściach ashwagandhy.

Czym są adaptogeny?

Medycyna alternatywna przeżywa obecnie renesans, dlatego nic dziwnego, że coraz więcej osób interesuje się fitomedycyną – gałęzią medycyny niekonwencjonalnej, która skupia się na leczeniu produktami zielarskimi i naturalnymi preparatami. Szczególnie popularne są adaptogeny, do których należy ashwagandha. Zgodnie z definicją EMA (European Medicines Agency) substancje adaptogenne mają wykazywać zdolność normalizowania funkcji organizmu i wzmacniania systemów, które są szczególnie narażone na stres, a także wpływać na zdrowie, chroniąc przed niekorzystnymi czynnikami środowiskowymi i stanami emocjonalnymi. Rośliny adaptogenne rosną w trudnych warunkach atmosferycznych, do których jednak potrafią się zaadaptować – ich działanie ma więc pomagać organizmowi ludzkiemu w zwiększeniu odporności na trudne czynniki.

Właściwości ashwagandhy

Stosowanie ashwagandhy jest polecane szczególnie w stanach zwiększonego napięcia nerwowego i stresu – w takich sytuacjach warto sięgnąć po suplement diety Ashwagandha w kapsułkach, który wykazuje właściwości adaptogenne.

Działanie przeciwstresowe

Żeń-szeń indyjski łagodzi skutki stresu i poprawia odporność organizmu na stres. Speers i inni (2021) przeprowadzili badania na zwierzętach, które wykazały zdolność ashwagandhy do zmniejszania zmian behawioralnych, biochemicznych i fizycznych wywołanych stresem. Przez 8–12 tygodni prowadzono również 6 badań u osób dorosłych w wieku 18–75 lat. Uczestnicy zażywali dostępne komercyjnie preparaty zawierające 240–1000 mg ekstraktu z korzenia ashwagandhy. Efektem suplementacji był obniżony poziom kortyzolu (hormonu stresu) w surowicy w porównaniu do placebo.

Działanie przeciwlękowe

Suplementacja ashwagandhy może również łagodzić uczucie lęku. Lopresti i inni (2019) przeprowadzili badanie z wykorzystaniem kwestionariuszy, w których zastosowano skalę oceny lęku Hamiltona (HAM-A). Przyjmowanie indyjskiego żeń-szenia codziennie przez 60 dni w dawce 240 mg ekstraktu znacząco obniżyło wyniku testu w porównaniu do placebo. Właściwości przeciwutleniające i przeciwzapalne ekstraktów prawdopodobnie mogą zmniejszać stres oksydacyjny, który wywołuje stan zapalny.

Poprawa jakości snu

Problemy ze snem mogą zwiększać lęk, stres, zmęczenie i niepokój, a także pogarszać ogólne samopoczucie. Długotrwały stres może być również przyczyną bezsenności. Leki nasenne często uzależniają i wywołują skutki uboczne, dlatego nie należy ich stosować przewlekle – zamiast tego można wypróbować ashwagandhę, która w medycynie ajurwedyjskiej była tradycyjnie stosowana jako preparat nasenny. Do tej pory przeprowadzono niewiele badań wykazujących korzystne działanie żeń-szenia indyjskiego na bezsenność – Speers i inni (2021) dowiedli, że suplementacja 120–600 mg ekstraktu przez 6–12 tygodni poprawia jakość snu.

Inne właściwości ashwagandhy

Wśród właściwości indyjskiego żeń-szenia znajdziemy również działanie przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, kardioprotekcyjne, przeciwcukrzycowe i neuroprotekcyjne. Ashwagandha ma też wykazywać działanie przeciw niepłodności męskiej, wspomagać leczenie chorób neurodegeneracyjnych, normalizować poziom hormonów tarczycy, obniżać całkowity poziom cholesterolu we krwi czy łagodzić objawy zmian hormonalnych związanych z menopauzą.

Przeciwwskazania przy stosowaniu ashwagandhy

Nie są znane przeciwwskazania do stosowania żeń-szenia indyjskiego, jednak nie należy przekraczać zalecanej dziennej dawki. Nie powinny go przyjmować dzieci oraz kobiety ciężarne i karmiące piersią, a konsultacja z lekarzem jest wymagana w przypadku osób stosujących leki immunosupresyjne, a także leki na cukrzycę, tarczycę i ciśnienie. Dotyczy to także osób cierpiących na choroby autoimmunologiczne, takie jak stwardnienie rozsiane, reumatoidalne zapalenie stawów czy toczeń.

Źródła:

1. Połumackanycz M., Forencewicz A., Wesołowski M., Viapiana A., Ashwagandha (Withania somnifera L.) – roślina o udokumentowanych właściwościach prozdrowotnych, https://www.ptfarm.pl/wydawnictwa/czasopisma/farmacja-polska/103/-/28694 [dostęp: 19.07.2023 r.].
2. Heromińska W., Ashwagandha – działanie, właściwości i zastosowanie, https://dietetycy.org.pl/ashwagandha/ [dostęp: 19.07.2023 r.].
3. Zielińska A., Adaptogenne działanie ashwagandhy, Zakład Chemii Organicznej i Fizycznej, Wydział Farmaceutyczny, Warszawski Uniwersytet Medyczny.
4. Fitomedycyna, https://fitoprodukty.pl/fitomedycyna/ [dostęp: 19.07.2023 r.].
5. Speers A.B., Cabey K.A., Soumyanath A. i in., Effects of Withania somnifera (Ashwagandha) on stress and the stress-related neuropsychiatric disorders anxiety, depression, and insomnia, Curr Neuropharmacol, 2021.
6. Lopresti A.L., Smith S.J., Malvi H. i in., An investigation into the stress-relieving and pharmacological actions of an ashwagandha (Withania somnifera) extract: a randomized, double-blind, placebo-controlled study, Medicine (Baltimore) 2019.