Laktoferyna – co to jest?

Laktoferyna (LF) to białko występujące w płynach ustrojowych i wydzielinach śluzowych ssaków, m.in. w siarze, mleku matki, ślinie, łzach i nasieniu. Dzięki swoim właściwościom przeciwbakteryjnym, przeciwwirusowym czy przeciwgrzybiczym od lat przyciąga uwagę naukowców i znajduje zastosowanie w profilaktyce infekcji. Czym wyróżnia się laktoferyna i kiedy warto ją suplementować?

Gdzie znajduje się laktoferyna?

Laktoferyna jest glikoproteiną z rodziny transferryn, która znajduje się w składzie białek serwatkowych mleka. Już w średniowieczu serwatka była uznawana za lekarstwo i afrodyzjak, a w mleku krowim laktoferynę odkryto dopiero w 1939 roku. Cechą charakterystyczną wyizolowanej laktoferyny jest intensywnie czerwony kolor, który pojawia się podczas inkubacji w obecności jonów żelaza – to właśnie tej barwie laktoferyna zawdzięcza swoją pierwszą nazwę, jaką była „czerwona frakcja mleka”. Obecna nazwa białka pochodzi od słów lakto („mleczny”) i feryna („białko wiążące żelazo”).

Dopiero w latach 60. XX wieku wyizolowano laktoferynę z mleka kobiecego, która składa się z pojedynczego łańcucha polipeptydowego zawierającego ok. 700 reszt aminokwasowych. Laktoferyna to nie tylko składnik mleka krowiego i ludzkiego – znajduje się ona również w neutrofilach, komórkach błony śluzowej żołądka i jelit, śledzionie, komórkach wydzielniczych gruczołu sutkowego, węzłach chłonnych, skórze i wszystkich wydzielinach ustrojowych.

Działanie laktoferyny

Laktoferynie przypisuje się m.in. działanie przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwzapalne, przeciwgrzybicze, immunomodulacyjne, przeciwpasożytnicze i przeciwnowotworowe. Jej główną funkcją jest wiązanie wolnych jonów żelaza, dlatego laktoferyna wykazuje zdolności chelatujące.

Właściwości przeciwbakteryjne

Antybakteryjne właściwości laktoferyny są blisko związane z właściwościami chelatującymi tego białka. Dzięki temu, że laktoferyna wychwytuje i wiąże żelazo w organizmie, utrudnia bakteriom dostęp do jonu żelaza, hamując rozwój drobnoustrojów. Laktoferyna zwiększa również ruchliwość bakterii, zapobiegając ich przyleganiu do powierzchni komórek, a także utrudnia tworzenie kolonii bakteryjnych. Właściwości przeciwbakteryjne laktoferyny udowodniono w badaniach in vitro i in vivo dla bakterii gram-dodatnich i gram-ujemnych.

Właściwości przeciwwirusowe

Udowodniono również antywirusowe działanie laktoferyny przeciwko szerokiego spektrum RNA i DNA wirusów. Do infekcji dochodzi w chwili kontaktu receptora wirusa z receptorem specyficznym komórki człowieka – poprzez wiązanie się do tych receptorów laktoferyna utrudnia wirusom przenikanie do wnętrza komórki, hamując rozwój infekcji. Prowadzone są również badania wykazujące korzystne działanie laktoferyny w walce z wirusem HIV, które polega na opóźnianiu replikacji wirusa i utrudnianiu wnikania do komórek. Laktoferyna bydlęca hamuje również replikację wirusów HBV, Herpes Simplex, ludzkiego wirusa Papilloma, cytomegalii, adenowirusów wirusów grypy i innych.

Właściwości przeciwgrzybicze i przeciwpasożytnicze

Laktoferyna wykazuje działanie antygrzybicze poprzez destabilizację ścian komórkowych grzybów. W badaniu przeprowadzonym z udziałem noworodków z bardzo niską masą urodzeniową, które są szczególnie narażone na infekcje, wykazano, że suplementacja laktoferyną prowadziła do redukcji częstotliwości zachorowania na inwazyjne zakażenie grzybicze. Do tej pory potwierdzono między innymi skuteczne działanie laktoferyny w leczeniu zakażeń grzybiczych Candida albicans i Aspergillus fumigatus, a także wykazano obniżenie właściwości zakaźnych pasożytów Toxoplasma gondii podczas ich preinkubacji z laktoferyną, co ma związek z hamowaniem pozyskiwania żelaza.

Zastosowanie laktoferyny

Laktoferynę można obecnie znaleźć w wielu preparatach medycznych i suplementach diety o działaniu wspomagającym odporność. Laktoferyna jest uznawana za bezpieczną, dzięki czemu można ją stosować u noworodków, niemowląt i małych dzieci. Najwyższą skuteczność białko wykazuje właśnie u najmłodszych, których układ odpornościowy dopiero się rozwija, przez co dzieci są szczególnie narażone na infekcje. Po suplementy diety z laktoferyną warto też sięgać w stanach obniżonej odporności, jako wsparcie leczenia infekcji, w trakcie antybiotykoterapii i w zaburzeniach gospodarki żelazem.

Produkcję laktoferyny bydlęcej na dużą skalę rozpoczęto w 1985 roku – obecnie na rynku dostępne są m.in. mieszanki mleczne dla niemowląt i jogurty wzbogacone laktoferyną, a także suplementy diety wspomagające układ odpornościowy. Wśród nich znajduje się suplement diety Oleofarm Immuneral laktoferyna + witamina C, który można stosować już od pierwszych dni życia dziecka. Przyjmowanie laktoferyny jest zalecane w celu wsparcia układu odpornościowego i zwiększenia przyswajania żelaza. Rekomendacje do stosowania laktoferyny wzbogaconej o witaminę C obejmują niemowlęta od pierwszych dni życia, dzieci oraz osoby dorosłe chcące uzupełnić dietę w laktoferynę i kwas askorbinowy. Suplement nie może być stosowany jako substytut zróżnicowanej diety, a utrzymanie prawidłowego stanu zdrowia wymaga zrównoważonego odżywiania i prowadzenia zdrowego trybu życia.