Waleriana – na co pomaga?
Kozłek lekarski (Valeriana officinalis), czyli waleriana, to roślina najczęściej kojarzona z kotami – do tego stopnia, że bywa nazywana „kocim afrodyzjakiem”. Dzięki swoim właściwościom waleriana jest też od dawna stosowana w ziołolecznictwie jako środek uspokajający przy nerwicy, bezsenności i wyczerpaniu nerwowym. Czy waleriana rzeczywiście pomaga się uspokoić?
Co znajduje się w walerianie?
Potoczna nazwa kozłka lekarskiego – waleriana – pochodzi z łaciny i oznacza „być zdrowym”. Kozłek lekarski to roślina występująca w klimacie umiarkowanym, przede wszystkim w Europie, Azji i Ameryce Północnej. W Polsce rośnie dziko na terenach leśnych, nad brzegami rzek i na mokrych łąkach. Surowcami zielarskimi są jedynie wysuszone korzenie i kłącze kozłka lekarskiego (Valerianae radix), które zbiera się jesienią lub wiosną.
Główną substancją czynną odpowiadającą za właściwości kozłka lekarskiego jest olejek eteryczny obecny w komórkach korzeni i kłączy. Zawiera on mieszaninę terpenów, seskwiterpenów, pochodnych azulenowych, walepotriatów oraz estrów kwasu walerianowego i izowalerianowego z borneolem, eugenolem i izoegenolem. W surowcu znajdziemy też alkaloidy terpenowe (waleryninę, aktynidynę, scantyntynę), wolne kwasy organiczne (walerenowy, kawowy, izowalerianowy), cholinę, śluzy, skrobię i związki mineralne.
Zawartość olejku w surowcu zależy od wielu czynników, takich jak odmiana, czas zbioru, warunki glebowe, klimatyczne i agrotechniczne oraz suszenie i przechowywanie. Niezależnie od sposobu uprawy więcej olejku znajduje się zawsze w korzeniach.
Na co pomaga kozłek lekarski?
Waleriana słynie ze swoich właściwości uspokajających – zmniejsza napięcie, wycisza i obniża aktywność ośrodkowego układu nerwowego. W medycynie ludowej od dawna był wykorzystywany również jako środek rozkurczający na skurcze mięśni gładkich, który pomagał w skurczach jelit, żołądka i gardła, niektórych chorobach serca i migrenie.
Pozostałe właściwości kozłka lekarskiego obejmują również działanie przeciwpasożytnicze i łagodzące w przypadku łupieżu, łojotoku, podrażnień i stanów zapalnych oczu.
Jakie jest zalecane spożycie waleriany?
Najczęściej zaleca się 300-600 mg dziennie przez okres do 6 tygodni. W związku z możliwym działaniem nasennym nie należy prowadzić pojazdów ani obsługiwać maszyn po spożyciu waleriany.
Z czym można łączyć walerianę?
Walerianę można stosować w postaci kapsułek lub kropli. Jest ona również składnikiem wielu preparatów uspokajających i ułatwiających zasypianie, takich jak Destresan sen z ekstraktami z melisy (200 mg), szyszek chmielu (100 mg) i kozłka lekarskiego (45 mg) oraz magnezem, witaminą B6 i melatoniną. Waleriana jest łączona często z innymi składnikami o podobnym działaniu.
- Melisa lekarska – redukuje napięcie i stres, wspomaga osiągnięcie dobrej jakości snu oraz wspiera utrzymanie stanu relaksacji i dobrego samopoczucia.
- Szyszki chmielu – wykazują działanie uspokajające w stanach napięcia nerwowego, nadpobudliwości, problemów ze snem i bólach głowy na tle nerwowym.
- Melatonina – skraca czas potrzebny na zaśnięcie oraz łagodzi subiektywne odczucie zespołu nagłej zmiany strefy czasowej (jet-lag).
- Magnez i witamina B6 – przyczyniają się do redukcji uczucia zmęczenia oraz wspierają funkcjonowanie układu nerwowego i utrzymanie prawidłowych funkcji psychologicznych.
Z czym nie łączyć waleriany? Przeciwwskazania
Waleriany nie należy łączyć z alkoholem i lekami psychotropowymi. Osoby przyjmujące leki przeciwgrzybicze, leki przeciwhistaminowe i leki na wątrobę powinny się skonsultować z lekarzem przed rozpoczęciem przyjmowania kozłka lekarskiego. W związku z tym, że kozłek lekarski może wchodzić w interakcje z lekami stosowanymi podczas znieczulenia ogólnego, co najmniej na 2 tygodnie przed planowaną operacją należy zaprzestać stosowania waleriany. Preparaty z kozłkiem lekarskim nie są także zalecane kobietom ciężarnym i karmiącym oraz dzieciom poniżej 12. roku życia. Szczególną ostrożność powinny zachować osoby starsze, gdyż waleriana może powodować zawroty głowy.
